Als ze gaat wandelen in Drenthe of zo, gaat er altijd een plastic tasje mee in de  rugzak, uiteraard een tasje van afbreekbaar plastic. Heleen van Wijk stopt er het zwerfafval in dat ze tegenkomt op haar pad. Janneke Kuiper is ook zo iemand. Zij is laatst met een grijper en handschoenen aan zelfs mondkapjes wezen plukken van de straten rondom het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Van Wijk (28) en Kuiper (29) noemen zichzelf groene doeners. Daar zijn er gelukkig heel veel van. Maar het stad-Groninger duo laat het niet bij zwerfvuil. Van Wijk en Kuiper schreven het boek Plastic bedankt! dat ze onlangs in eigen beheer uitgaven. Bovendien richtten ze samen de Northern Netherlands Plastic Foundation (NNPF) op. Meiden met een missie is niets teveel gezegd.

Heleen, afgestudeerd aan de universiteit als communicatiewetenschapper, werkt in de Eemshaven als business manager circulaire economie van Groningen Seaports. Bedrijfskundige Janneke is sinds een jaar mede-eigenaar van uitzendbureau Snel in Uithuizermeeden. Samen organiseerden ze in 2019 een World Clean Up Day in het havengebied. De opruimactie met vrijwilligers smaakte naar meer en leidde tot de oprichting van de NNPF. De foundation, waarin ook Jannekes zus Ineke meedraait, wil burgers en bedrijven inspireren en aanmoedigen zich ook in te zetten voor een schonere wereld. Janneke en Heleen willen nog meer Clean Up Days organiseren bijvoorbeeld. En ze verkopen herbruikbare mondkapjes, genaaid door Jannekes oma van stofjes uit haar lappenmand. Ook gaan ze lesgeven aan kinderen. Vorige maand gaven Heleen en Janneke al een online lesmiddag op weekendschool Petje Af Eemsdelta. Op hun website presenteren ze iedere tweede en laatste dinsdag van de maand een duurzame tip van een Noorderling voor andere Noorderlingen. En dat is nog maar het begin. Janneke: "Wij willen verbinden. Zorgen dat mensen elkaars goede ideeën zien en horen, of dat kleine bedrijven terecht kunnen komen bij grotere organisaties."

"We kunnen ook wel een boek doen", zeiden Janneke en Heleen vorig jaar tegen elkaar, tijdens het opstellen van de NNPF-statuten bij een van hen thuis. Ze lieten er geen gras over groeien en nu is er Plastic bedankt!

Het boek in een knalroze kaft - "we zijn wel meiden'' - neemt de lezer mee door de geschiedenis van dat handige spul, dat ons leven meer dan een eeuw makkelijker een aangenamer maakte. De schrijfsters verzamelden interessante feiten en anekdotes over plastic en aanverwante kunststoffen, in de internationale volksmond tezamen plastics genoemd. We lezen hoe het - na tal van voorlopers - in 1909 echt  goed begon met het door de Belgische geleerde Leo Baekeland gepatenteerde bakeliet. Bakeliet werd een populaire kunststof werd voor bouw, industrie en huishouden. Na bakeliet kwamen pvc, nylon en de wereld aan andere plasticvarianten.

Rietjes, panty's, draagtassen, tuinstoelen, injectiespuiten, speelgoed, luiers. Waar plastic al niet goed voor was. Hun boek is dan ook deels een eerbetoon. Maar Heleen en Janneke bedoelen met de titel Plastic bedankt! ook te onderstrepen dat andere tijden zijn aangebroken. Janneke: "Bedankt plastic, voor alles wat je voor ons hebt gedaan. Maar het is mooi geweest. Je zit niet meer in je eentje op de troon. Je moet ruimte maken voor alternatieven, anders gaat de hele wereld eraan."

Wereldwijd krijgen mensen gemiddeld vijf gram plastic per week binnen, stellen Kuiper en Van Wijk. Dat is een bankpas aan plastic! Het spul zit overal in, in kleren, eten, water, zelfs in de lucht. Janneke Kuiper begon zich tijdens haar studiejaren te realiseren dat de mensheid de planeet aan het vernietigen is. "Vanaf mijn twintigste ging ik iets beter om me heen kijken en zag: Er gaan dingen echt niet goed. Ik kreeg er een unheimisch gevoel van in mijn buik."

Heleen van Wijk werkte op haar negentiende in een schildpaddenopvang in Sri Lanka. "Daar kregen we schildpadden binnen met de pootjes eraf omdat ze in kluwens plastic terecht waren gekomen. We gaven ze medicijnen en poetsten hun schildjes. Toen is het bij mij wel extra gaan borrelen."

De schrijfsters laten zien dat het nog niet te laat is. Tal van internationale en nationale initiatieven, maatregelen, overeenkomsten en wetten om de plastic soep te lijf te gaan en herbruikbare of afbreekbare materialen te introduceren passeren de revue. Bijvoorbeeld het Europese verbod, per 1 juli aanstaande, op single use plastics zoals rietjes en wegwerpbordjes. Paniek om de bergen plastic die er nu door worden gejaagd om corona het hoofd te bieden is niet nodig, meent Janneke. Tuurlijk, je hebt onverlaten die hun mondkapjes op straat smijten in plaats van in een afvalbak, maar de medische sector heeft de recycling van wegwerpschorten, maskers, handschoenen, pompjes en ander materiaal gelukkig aardig op orde. Zo kent Nederland een Milieu Platform Zorgsector dat draait om duurzame bedrijfsvoering en milieuzorg.

Het Noorden laat zich ook gelden. In Heerenveen wordt eerdaags een nationaal testcentrum circulaire plastics geopend, in Appingedam bestaat het bedrijf Bollegraaf Recyling al sinds 1961. Het zijn slechts twee voorbeelden. Ook in de Eemshaven is recycling hot. Heleen van Wijk is bij Groningen Seaports verantwoordelijk voor de recyclingklanten, bedrijven die onder meer staal en plastic een nieuw leven geven. Enthousiast vertelt Heleen over een recent project. Een Tanzaniaans designbedrijf heeft meubels gemaakt van afval dat door weer anderen partijen uit zee is opgevist, schoongemaakt en bewerkt. De eerste meubels staan in het Google-datacenter in de Eemshaven, maar ook Groningen Seaports gaat de meubels aanschaffen. Heleen: "Binnenkort staan ze ook bij ons op kantoor."